martes, 27 de noviembre de 2012

Kura-Harria-Piedra

Harriek badute haien izena eta izana. Harrien baitan lur zati baten historia gordetzen da, mende arteko gerrak eta erauntsiak.
Harriak eraldatu egiten dira, batzutan etxe, bestetan bitxi.
Badira harrien adiskideak direnak ere. Mendiak maite ohi dituzte, haiekin ibiltzen dira solasean, muturren adina jakin nahian, nonbait.
Pehuentxeek harri bitxi eta maltzurrak bereizten dakite: lur eta ur eskaintzetarako erabili izan dituzte arkaitz puxkak matxi ugarik. Magikoak dira, eta hainbat kasutan, gardenak!
Harri antzuak ere bereiz ditzakete, egun argiz soilik ikusgarri daudenak, orainaldikoak, iraganik gabekoak.

"Las piedras tienen espíritu, dice nuestra gente.
No hay que olvidarse de conversar con ellas.
Hay piedras buenas que las machis ponen en sus kultrunes
Para que dancen, y hay piedras malas
Que brillan como el vidrio y solo
Dan nombres de luz."


El Ralcon, (Alto Bio-Bion) dagoen museoan topaturiko pasadizoa

jueves, 22 de noviembre de 2012

Nafarroaren mina, gure mina.

Va en bilingüe, para que nos enteremos todas, para que se sepa de la maniobra bien diseñada que esta implementando el Gobierno da Nafarroa de una manera totalmente injusta contra el euskara. A pesar de que mucha gente niegue la legitimidad que tiene esta lengua en este territorio, no debería haber derecho alguno que permitiera maltratar de una forma tan descarada una lengua y su comunidad de hablantes; una lengua y una realidad; una lengua y un tesoro; una lengua y el respeto.
Años de trabajo para que niños y niñas pudieran aprender en la escuela, años de esfuerzo para crear espacios en euskara, espacios amables ( del verbo amar, sí), espacios donde se pueda discutir, crear, reír, llorar...euskaraz.
Hay una palabra bien fea en el diccionario de la experiencia que me hace tiritar cuando pienso en ella, resulta que esta mas cerca de lo que los libros, documentales y encuestas sociolingüisticas muestran. Me cuesta escribirla. 
Existe un lingüicidio lleno de premeditación y alevosía contra el euskara donde y en su propia casa. Existe gente que odia la lengua, existe gente que la ignora, gente que para ella ni siquiera es. Me da igual que patología se esconda en cada una de estas personitas, hay mucho mas en peligro que una gramática, un título que engorde el curriculum o una oportunidad laboral.
Lo que peligra es una esencia, una manera de entender el mundo. Un código, una palabra, la voz.
Y con total impunidad nos siguen robando espacios, nos siguen ninguneando en nombre de la modernidad. 
Nos roban nuestras televisiones locales, nos roban los puntos, las comas, el texto, la hoja. 
Nos roban un mapa, un paisaje, lo enmudecen. De repente, todo es castellano, todo es francés.
Lo disfrazan con decretos y leyes para después esconderse ante la perplejidad de los afectados.  
Todo silencio, nadie sabe.
Mientras tanto, baja la matriculación en las escuelas, el euskara  se pierde. Se ahoga.
El euskara se vuelve invisible, impalpable, etéreo. Se vuelve historia, pretérito. 



Gaixorik dago euskara Nafarroan ( ez bertan bakarrik, baina gaur Nafarroa hartuko dut hizpide). Zailtasunez beterik bizi dira euskaraz bizitzeko eskubidea aldarrikatzen dutenak, bigarren mailako bizilagunak bailiran inglesez, frantsesez eta gaztelaniaz kutsaturiko lur eremuan. Hainbeste urte eskubide duin eta oinarrizko batzuk lortzeko borrokan murgildurik baina halere, berdin dio. Tematurik daude euskararen kontrako militanteak euskara desagerrarazteko. 
Eta nik neure buruari itauntzen diot: zein kalte eragin die euskarak pertsona haiei guztiei? Hasieran amorruak odola berotu dit; ondoren, pena sentitu dut haiekiko. Pena altxor eder bat deskubritzeari muzin egin diotelako. Pena ez dutelako ezertxo ere ulertzen. 
Hizkuntza dena da, zu zara, ni neu, gu. Hizkuntza erabaki bat da, hautua, eskubidea. Hizkuntzak lekutxo bat ematen digu bizitza ero honetan, buru-bihotza pausatu egiten dizkigute abestiek, sorterrira garamatzate euskarazko hitzek, sorterria zein den deskubritzen digu hizkuntzak.
Eskolatik lapurtu nahi digute hizkuntza, bistatik kendu, ikusi eta entzuteko eskubidea deuseztu; trukean, kanta elebakarrak irrati uhinetan, antzuak. Trukean, irudi arrotzak telebistan, hizkuntza arrotzetan. Globalizazioaren izenean, edo.
Hizkuntza ikusezin bilakatu nahi dute euskara, herren utzi nahi gaituzte. Urteak daramatzagu horrela, borrokan. Eta ez dugu amore emango hain erraz, gure etxeko sua elikatzen jarraituko dugu ixilpean, oihuka, amorruz beterik nola eta euskaraz mintzaturik, euskaraz bizirik.

viernes, 2 de noviembre de 2012

Cristian Labbé: una triste herencia de Pinochet. Sobre elecciones y erecciones


Ha sido un mes de votaciones, de papeleo. Un carnaval en las calles de un lugar y otro. Resultados dispares en un lugar y otro pero que han entreabierto puertas  a nuevos escenarios. Escenarios que nos dejan seguir soñando, y que a algunas personas les han empujado a comenzar a soñar, que no es poco.
En Santiago de Chile también ha habido vaivén de papeles, con no pocas anécdotas por contar: el domingo estaba  prohibido tomar alcohol ( por decreto de ley, si señoras y señores),  volaron votos de algunas comunas y hasta Salvador Allende llegó a votar en una de ellas sin que el resto de los humanos nos enteráramos de su resurrección.  Se han desojado margaritas y algunos dinosaurios pinochetistas disfrazados de demócratas han tenido que salir huyendo por la puerta de atrás. Ellos siempre dignos,  con la mentira como verdad. No han salido electos pero siguen erectos con el comodín que les da la democracia, con tanta vanidad, con tanta holgazanería...con tan poca vergüenza. Lo que hay que ver.


Hauteskunde garaia izan dugu neure bi etxeetan: hasieran Euskal Herriaren txanda izan da. Astebete beranduxeago, Santiagoko auzoetako hauteskundeak izan dira. Hamaika alderdi politiko aritu dira gazta zati baten bila; batzuek txukun jardun dute haien gazta puxkaren bila, hiri honen gorputza pittin bat moldatzeko xede gardenaz. Beste batzuek ohiko estrategia zakarra erabili dute jendea erakartzeko..kanpaina zikinak, handikeria, hitz ugari baina mezu gutxi.

Izan dira bitxikeriak, zer kontatua, inondik ere. Hauteskunde egunean adibidez, debekatuta dago alkohola edatea. Bai, halaxe da, tabernak itxita daude eta supermerkatuetako apalategiak giltzapeturik ( kontuan har bedi hemen igandea eta edozein jaiegun dela "lan "egun, halantxerik gaude, bai ). Auzo batzuetan botoak galdu egin ziren, dozena bat, hogei eta ehun paper zati eraman zituen haizeak, apetatsu.
Salvador Allendek ere botoa eman zuen San Bernardo auzoan! jexux...batzuk triste eta burumakur hilik zegoelakoan, hara non agertu zen ostera ere ameslariak esnatzera...pena "botoa" besterik ez ei zuela eman..
Providencia auzoko hauteskundeetan gertatu zena deigarria egin zait. Ez, deigarria ez, nazkagarria.

Labbe gizona izan da orain arte auzo hura kudeatzen ibili dena. Bere legegintzaldian auzoa bere kaiara maneiatu du, Pinochet garaiaren nostalgikoa dugu personaje hau. Garai ilun hartan generalaren ministroa izandakoa da eta egun politikan erabateko askatasunaz jarduteko eskubide osoa dauka. Hauteskundeak galdu ditu ordea, eta emaitzen aurrean apal agertu beharrean, "erekzio" politikoa azaldu zaio bistan.
Pinocheten jarraitzaile izatearren galdu badu, pozik doala esan du zentsurarik gabe, demokraziaren izenean. Herria okerturik omen dago norabide berrien aurrean; militar ohiak gauero ondo egiten du lo, damurik ez da haren ametsgaiztoetan. Erabaki zuzenak hartu ditu agintean izan den bitartean, besteak beste, iaz Miguel Krasnoff   DINAko kide ohiari egindako omenaldia. Krasnoffek  Pinochet garaian giza eskubideen aurkako erailketak burutzearren, ehun urte baino gehiagoko gartzela zigorra du.
Baina ez da ezer gertatzen, demokrazian gaude eta.