GOSEA LIBRU ARTEAN

Hilabeteak dira Txileko ikasleak matxinatu direla, baita ondo matxinatu ere. Kalitatezko hezkuntza aldarrikatzen dute, doakoa, herritar guztien eskura dagoena. Gazteak ez daude bakarrik. Haiekin batera irakasleak, ikasle ohiak, jendartea...jende ugarik egin du bat haien aldarriekin. Zinez kezkagarria da egun Txileko hezkuntzak bizi duen egoera: urtero dirutza ordaindu behar dute gero eta pribatizatuago dagoen sistema batean ikasketak burutu ahal izateko. Gobernuak gero eta diru laguntza gutxiago eskaintzen die ikasleei, beka sistema ez da nahikoa eta botereak bazter utzi ditu herriaren lehen mailako eskubide asko, haietako bat hezkuntzari dagokiona.

Hamaika jarduera eta mobilizazio egin dute dagoeneko, eta borrokak luze joko omen du. Mobilizazioak harrituta utzi du Txile. Aspaldi ez zela halakorik ikusten: elkartasuna, antolaketa, autogestioa.....lozorroan ziren baloreak esnatu egin dira ikasleen oihu eta pankartekin batera. Paroak hasieran, unibertsitateetako fakultateen okupazioa etorri da ondoren, eta oraintxu hartu duten azken erabaki tristea: gose greba. 

Muturreko jarrera honek hautsak harrotu ditu Txilen. Muturreko erabakia muturreko egoera baten aurrean. Greba egiteko erabakia hartu dutenek badakite arazoa errotik astindu behar dela, ohiko sistema goitik behera birmoldatu. Irakasleek proposaturiko programan oinarrituriko ikasketak, ministeritzaren kudeaketa zentzudun eta bidezkoa, handikeriarik gabekoa...erraz idazten diren hitzak dira, baina kostata iristen dira gobernuburuen belarri edo begietara.

Ikasle txiletar batek euskaraz azaldu digu zertan den arazoa. Ahalegina eskertzekoa eta testuari kolore pittin bat emateko bidea.http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=haneR5-JMAs

EPILEPSIA TXIKIAK

 

Zenbait maniobra lagungarri topatu dut Zabalaren olerkian. 

Egunerokotasunetik bizirik, edo ahalik eta dotoreen sikieran, irteteko  jarraibide xumeak dira. Kontraesanez beterik gaudela esan dut askotan, eta halaxe da. Baina hein batean, kontraesan horiek dira gure beste " ni"  delakoa osatzen dutenak. Estutzen gara gauzak ondo egin ez ditugun beldurrez, eta kontraesanak gure jarrera justifikatzen du. 

Helmugara iristeko geltoki asko urratu behar ditugu, horrek badu bere xarma, bere ironia: aurrera egiteko okertu beharra dago. Eta bidean galdu.

Kontraesan zerrenda luzea dut nik: lana eta askatasuna; lana eta zoriontasuna....nola izan liteke zoriontsu lanean???? tira, ni "zorioneko" horien artean nago, marmar egin behar badut ere onartzeko..eta zorionez, gustora asko utziko nioke lan egiteari, inolako zalantza izpirik gabe. 

Sexua eta maitasuna; esnea eta tea; elkartasuna eta zigorra; beldurra eta ausardia.; hitzak eta hotsak.; mundua eta herria....... Ezen dena dugu geure baitan,  dena sentitzeko kapazak gara. Akaso horrexegatik erotu xamar bizi gara batzuk.

HIZKETARI UTZITA

 

Hizketari utzita,

poema hautsiak idatzi behar dira.

 

Liburuetako orriak askatu

eta elkarrekin kolatu behar dira nahasian,

leihoak karrikaratu behar dira,

eta errepide bazterretan ezarri.

 

Herrenka ibili behar da,

zaborrez betetako maletak eskuan hartuta.

Ondo jantzi behar da,

arropa guztiak dotore urratzeko.

Erori egin behar da, beti,

dardarka eta kontrolik gabe,

automatiko,

inoiz gelditu behar duenik ez dirudien tren bihurri baten antzera.

 

Epilepsia txikiak askatu behar dira,

hausturari hitza emateko,

hizketari utzita,

ispilu berriak kraskatu behar dira

hausturak bere burua ikus dezan.

 

Ezinezkoa da hitz egitea

eta poemak idatzi behar dira

haustura honi jaten emateko,

haustura honek jan ez gaitzan.

Juan Luis Zabala

Tragikomediak

Beti aitortu dut idazlerik onena irribarrea lapurtu ahal dizun hura dela. Ez gaude umorera ohituegi, gure zoritxarrerako...honekin ez dut esan nahi bestelako zirrara eragiten digun idazlea kalitatezkoa ez denik, inolaz ere.

Mundua argazki ilunez josi digute, badira horretarako arrazoi ugari...mundua ez dabil ondo. Ezta gu ere. Ez gaitezen engainatu.

Baina edozelan ere, ironia maite dut; sarkasmoa....beltzari tonalidade grisak ateratzeko abilezia...

Bi gai serio ekarri ditut Dortolirenera; haietako bat Txileko errealitatearen argi izpia dela esango dut; bestea, orokorragoa, arantza finagoez harilkatua..Bata Txileko marrazkilari batek eginikoa da eta bestea marrazkigile euskaldun baten eskuak sortua.

* Pedro Melinao

* Tasio

Biek ala biek bestelako gaia darabilte baina ziur naiz noiz edo noiz gai bera izan dutela arkatzean jostari.

ELLA

Santiago te rompe

Para que tú mísma vayas reconstruyendola

                                                                ... a tu manera

Bajo tus olores.

                       Y ella se deja.

Te permite reinventar los nombres de las calles

Te atrapa en su boragime de autos y gente de todos los colores

Para luego desear huir lejos de ella.

No te permite demasiadas concesiones

Enseguida la deseas de nuevo

Y regresas a ella.

Santiago huele a humo bajo una fotografia teñida de gris

Se retuerce entre la cordillera:

montañas convertidas en un muro insalvable.

Ella querria crecer más

Comerse todo lo que le circunda

Ah, pero la pachamama no la deja,

                                                                    zorionez.

Es algo extraño lo que guarda la ciudad

Quizá mágico?

Pero no hablo de la magia de los libros o de la poesía.

Si no de los contrastes que la confunden

Lo blanco y lo negro

Lo rico y lo pobre

Es como si esa mísma capacidad

De transformación

La convirtiera en única.

We Trinpatü: sua

Porque somos una Nacion con Memoria, con Pasado, con Presente y por lo tanto, con Futuro.

Machi Valentria. Wetripantu 2011

Ekainaren bukaeran, 24ean zehatzago, euskaldunok San Juan gaua ospatzeko ohitura dugu. Suaren gaua behar luke izan ordea, gauaren izenak. Edo amalurrarena, naturarena, urarena...

Udari ongi etorria eman eta naturaren oparotasuna laudatze aldera hari eskaini ohi diogu ospakizuna. Udako solstizioko gaua urteko gaurik motzena da. Piriniotako usadio batek dioenez, gau hartan menditik jaisten den ibai hotz haietako batean hartu behar duzu bainua, ur izoztuak osasungarriak direlarik, azal eta hezurretako gaitzak sendatzen ditu eta.

Hainbat herritan suaren gaua izenez ere ezagun da; bertan sortzen den sua garbitzailea da, horrenbestez, kaltegarria den oro suntsitzen du.

Abya Yalako Wallmapu lurraldean ere hamaika modutara ospatzen dute galbidean den gau berezi haren xarma:

“We Tripantü” edo “Wiñoy Tripantü” ( Antüren itzulera edo eguzkiaren irteera). Orduan, ziklo berria hasten da jendartean, energia eta indar guztiak zaharberritzen dira. Gau berezi hartan ura, sua, airea eta lurra gurtzen dira. Amalurrari ( patxamamari) eskerrak ematen dizkiote hark ematen dizkien ondasun guztien trukean. Gogoratu amalurrak berak sortzen dituen jakiak direla gu guztion elikagai...

Frei presidenteak ekainaren 24a “ Jatorrizko herrien eguna” izendatu zuen, aniztasuna eta errespetuaren izenean. Machi Valentina Contrerasek ordea, bere idazki batean zera darabil buruan bueltaka: zein neurritan da garrantzitsua ekainaren 24a gobernuarentzako? Txiletarrentzako? Ez al zen benetako jaieguna izan behar nork bere lur zatitxoarekin ospa zezan naturaren iraultza? 

....Baina....jada ez dugu  ospakizunerako lurrik. Akaso etxerako bidean memoria ere lapurtu digute......  

Borgesek halaxe irudikatu du gau hura, non eta Buenos Airesen. Naturatik arras urrundurik, hitzen arteko harian nostalgia irakur daitekeela esango nuke..

La noche de San Juan

 

El poniente impecable en esplendores
quebró a filo de espada las distancias.
Suave como un sauzal está la noche.
Rojos chisporrotean
los remolinos de las bruscas hogueras;
leña sacrificada
que se desangra en altas llamaradas,
bandera viva y ciega travesura.
La sombra es apacible como una lejanía;
hoy las calles recuerdan
que fueron campo un día.
Toda la santa noche la soledad rezando
su rosario de estrellas desparramadas.

Jorge Luis Borges 

Fervor de Buenos Aires (1923)